Ginepig Bakım ve Beslenmesi
Ginepig Türleri ve Özellikleri
The American Cavy Breeders Association tarafından tanınan tam 13 farklı ginepig türü bulunuyor. Bunların hepsi evlerde sıklıkla karşılaşılan evcil hayvanlar olmasa da aşağıda her birine ait bilgilere ulaşabilirsiniz.
Abessinian (Abyssinian) Guinea Pig: Bu ginepig türü, kürkündeki ona uykudan yeni uyanmış gibi bir görünüm veren dönen tüyleriyle meşhurdur. Tüylerin farklı yönlere çıkmasıyla oluşan bu dönen tüylerden Abessinianlarda genel olarak, eşit aralıklarla dağılmış şekilde 6 ile 8 tane arasında görülür. En arkadaş canlısı türlerden biri olmasının yanı sıra enerji dolu ve ses çıkarmaya daha meyillidirler.
Abessinian (Abyssinian) Satin Guinea Pig: Satin olarak ayrılan ile diğer Abessinian türü arasındaki görünüm olarak en büyük fark tüylerinin daha parlak olmasıdır. Satin adını da renklerinin ve dönen tüylerinin oluşturduğu görünümü daha çarpıcı kılan bu parlak tüylerinden alırlar. Ancak ne yazık ki türün genetik özelliklerinden ötürü ömürleri daha kısadır.
Amerikan Guinea Pig: Tatlı ve uysal bir kişiliğe sahip olan, son derece dost canlısı Amerikan guinea pigler, bu özellikleriyle evcil hayvan olarak en çok karşılaşılan türlerden. Kısa ve mat tüyleri 19 farklı renkte olabiliyor. Bakım gereksinimleriyse diğer türlerden daha az. Bunun yanı sıra meraklı ve hareketli doğalarıyla eve neşe saçmaya da hazırlar.
Amerikan Satin Guinea Pig: Parlak tüyleri dışında diğer Amerikan guinea piglerle neredeyse aynı görünümlere sahipler. Ancak tıpkı Abessinian türünde olduğu gibi genleri yüzünden çeşitli sağlık problemleri yaşamaya yatkınlar ve özel bakım gereksinimleri bulunabiliyor.
Coronet Guinea Pig: Hacimli ve düz bir şekilde vücudunda akan tüyleriyle dikkat çeken Coronet Guinea Pig, başının üstünde tek bir dönen tüy bölümüne sahiptir. Tüyleri genel olarak çoğunlukla geriye doğru uzar. Coronet guinea piglerin düzenli olarak taranmaya ve bakıma ihtiyacı olsa da oynamaya ve ilgiye karşı olan istekleri bakım sürecini kolaylaştırır.
Peruvian Guinea Pig: Neredeyse 60 cm'ye kadar uzayan, yumuşak ve düz tüylere sahip olan Peruvian guinea pigin biri arkada, biri önde olmak üzere iki dönen tüy bölümü vardır. Uzun tüyleri genellikle yüzünü kapattığı için tüyleri sık sık düzeltilmelidir.
Peruvian Satin Guinea Pig: Uzun tüylerinin parlak görünümüyle Peruvian guinea pig türünden ayrılan Satin, diğer tüm Satinler gibi ne yazık ki birçok farklı sağlık sorununa ve özel bakım gereksinimlerine sahiptir.
Silkie Guinea Pig: Kürkünde dönen tüyleri bulunmayan, tüyleri sırtından doğal olarak iki yana ayrılan ve yüzünü de kapatmayan Silkie guinea pig, yumuşak ve uzun tüyleriyle öne çıkar. Tüyleri arka kısmında biraz daha uzundur ve vücutları ideal olarak damla şeklindedir.
Silkie Satin Guinea Pig: Parlak tüyleri önden arkaya doğru uzayan Silkie Satin guinea pig, yine parlak tüylere sahip olan diğer ginepigler gibi, kemik ve diş sorunları da dâhil olmak üzere pek çok sağlık sorunu ile mücadele etmek zorundalar.
Teddy Guinea Pig: Saydığımız diğer türlerden farklı olarak Teddy guinea pigin tüyleri ona pelüş bir oyuncak görünümü katıyor. Kısa, yoğun tüyleriyle sahip oldukları sevimli görünümlerinin yanı sıra kişilikleri oyuncu ve arkadaş canlısı. Tüylerine düzenli olarak bakım uygulamak yeterli oluyor.
Teddy Satin Guinea Pig: Kısa ve sık tüylerinin parlaklığıyla Teddy guinea pigden ayrılan ancak yine de pelüş bir oyuncak görünümünü kaybetmeyen Teddy Satin guinea pig, yine diğer Satinler gibi çeşitli sağlık sorunlarından mustarip olabiliyor.
Texel Guinea Pig: Kendine has görünümüyle diğerlerinden ayrılan Texel guinea pig; kıvırcık, orta uzunlukta ve kabarık tüylere sahip. Tüyleri yoğun ve dolaşmaya meyilli olduğu için bu türdeki dostlarımızın tüylerine her gün bakım uygulanması gerekiyor.
White Crested Guinea Pig: Alınlarındaki tek beyaz halka ya da dönen tüy ile bilinen White Crested guinea pigin kısa, pürüzsüz kürkü çok çeşitli renklerde olabilir. Amerikan Guinea Pig ile çok yakın oldukları düşünülür.
Ginepig Beslenmesi
Otobur canlılar olan guinea piglerde beslenme alışkanları yaşamlarının erken dönemlerinde gelişir ve ilerleyen dönemlerde değişmesi zordur. Guinea pigler yiyeceklerin türleri, görünümleri ve sunumlarındaki değişiklere kolayca uyum sağlayamazlar. Bunlarda gerçekleşecek ani değişiklikler yüzünden yemek yemeyi reddedebilirler. Bu yüzden minik dostunuzun beslenmesindeki değişiklikleri kademeli olarak gerçekleştirmeniz gerekir.
Guinea piglerde beslenme söz konusu olduğunda en kritik konu C vitaminine duyulan ihtiyaçtır. Tıpkı insanlar gibi vücutlarında üretemedikleri için, yeterli C vitamini alamayan guinea pigler iskorbüt hastalığına yakalanabilirler. Ayrıca hastalıklara, enfeksiyonlara ve cilt problemlerine daha yatkın hâle gelirler. Cilt, eklem ve diş etleri gibi mukoza yüzeylerin normal gelişimi ve bakımı için de C vitamini önemli bir gereksinimdir. C vitamini eksikliği olan bir guinae pigin tüyleri sertleşir, yemek yemez, ishal olur, hareketsizleşir ve acı çekiyormuş gibi görünebilir. Ayakları ya da eklemleri şişebilir ve diş etlerinde kanama görülebilir. Bu belirtileri gösteren guinea piglerin ise acilen veteriner hekime götürülmesi gerekir. Böyle bir sorunla karşılaşmamak için peletlenmiş yiyecek ve sebzelerde C vitamini bulunması ve/veya onlara ek olarak C vitamini verilmesi önemlidir çünkü guinea pigler doğal yollarla C vitamini alabilecek kadar besin tüketmezler. Minik dostunuzun genç, yaşlı, stresli, sağlıklı ya da hamile olması gibi durumlara göre değişebilmekle birlikte günde 10 - 50 mg C vitaminine ihtiyacı olacaktır.
Bununla birlikte, sağlıklı beslenmeleri için onlara sınırsız miktarda çayır otu ve botanik saman sunmalısınız. Besinlerini ticari olarak paketlenmiş, yüksek miktarda lif içeren ve çayır otu bazlı kuru yem ile de desteklemelisiniz. Saman, peletler ve kuru mamalar dışındaysa taze, iyi yıkanmış yapraklı yeşilliklerle renkli sebzeleri de dostunuza verebilirsiniz. Özellikle tatlı biber, domates, şalgam, kara lahana ve kuşkonmaz gibi C vitamini açısından zengin olanları önceliklendirebilirsiniz. Bunların dışında brokoli, karnabahar, hindiba, pancar yeşillikleri, kişniş, havuç ve kabak da ona verebilecekleriniz arasındadır. Ancak besin değeri az olduğundan ve çoğunlukla su içerdiğinden iceberg ve göbek maruldan uzak durmalısınız.
Yüksek oranda şeker içerdiğinden ve çok fazla tüketmek sindirim sistemlerinde sorunlara, hatta yaşamlarını tehdit edebilecek ishale yol açabileceği için meyve guinea piglere az miktarlarda verilmelidir. Ara sıra verilebilecek meyveler arasında portakal ve kivi gibi yüksek oranda C vitamini içerenlerle armut ve elma gibi yüksek oranda lif içeren meyveler bulunur.
Guinea piglerin her zaman taze ve temiz suya erişimleri olmalıdır. Genellikle su kaselerini devirip dışkı ve yemle kirlettikleri için su kâseleri pek kullanışlı değildir. Damlatma şişeleriyse her gün temizlemek ve tüplerin ucunda tıkanıklık olup olmadığını kontrol etmek şartıyla daha iyi bir tercih olabilir.
Ginepig Bakımı
Ginepig bakımı söz konusu olduğunda, onların kendi türleriyle sosyalleşmeye ihtiyaç duyan canlılar oldukları gerçeğini atlamamak gerekiyor. İnsanlarla vakit geçirmekten hoşlansalar da minik dostlarımız için ne yazık ki kendi türlerinin yerini doldurmamız mümkün değil. Bu yüzden uzmanlar tarafından en az iki guinea pig sahiplenilmesi öneriliyor. Ancak evinizi bu minik dostlarımıza açarken dikkat etmeniz gereken bir konu daha var. İki ya da fazla erkek guinea pig aynı evde yaşadığında birbirlerinin varlığına tolerans göstermeyebiliyor ve üzücü sonuçlar doğuran kavgalar yaşanabiliyor. Dişilerdeyse tipik olarak böyle bir davranışa yatkınlık gözlemlenmiyor. Genellikle bir erkek ve bir ya da daha fazla dişinin aynı evde yaşaması önerilse de eğer evinizdeki guinea pig nüfusunun bir anda artmasını istemiyorsanız çiftleşmelerine izin vermemeli ya da kısırlaştırma seçeneğini düşünmelisiniz. Bununla birlikte, guinea piglerin henüz bir aylarını doldurmadan üremeye uygun hâle gelebildiklerini de unutmamalısınız.
Guinea piglerin harika birer evcil hayvan olmasını sağlayan birçok genel özellikleri de bulunuyor. Kedi ve köpek gibi evcil hayvanlarla kıyaslandıklarında daha düşük bir bakım maliyeti doğurabiliyor ve onlardan daha az bakım gerektirebiliyorlar. Ayrıca minik dostlarımız çok sosyal ve uysal canlılar olmalarının yanı sıra genellikle sevilmekten hoşlanıyorlar. Isırma davranışında bulunmalarıysa nadirdir ve genellikle genç, tam olarak sosyalleşmemiş ve/veya korkmuş guinea piglerde görülür. Diğer küçük canlılarla kıyaslandıklarında daha büyük olmaları ve yavaş hareket etmeleriyse onları tutmayı ve kafeslerinden kaçmaları gibi durumlarda yakalamayı daha kolay bir hâle getirebilir. Ortalama ömürleri 4 - 5 yıl arasında değişir.
Guinea pigleriniz için en az 130x60 cm büyüklüğünde bir kafes tercih etmeli ve bu ölçüleri guinea pig başına %20 arttırmalısınız. Ancak dostlarınız özellikle kafeslerinde çok uzun zaman geçiriyorsa ne kadar büyük bir kafeste yaşarlarsa o kadar iyi olacaktır. Kafesin yüksekliği çok önemli olmasa da bazı guinea pigler güvenli rampalardan ve birden fazla seviyeye sahip kafeslerden hoşlanabilir. Bununla birlikte, guinea piglerin solunum yolu hassas olduğu için kafesler iyice havalandırılmalıdır. Ayaklarının zarar görmemesi içinse zeminin ızgara ya da tel olmaması gerekir. Hijyene pek dikkat etmedikleri ve tuvaletlerini yemek kaplarına bile yapabilecekleri için kafes temizliğini ihmal etmemeyi de unutmamalısınız. Dostlarınız için yatak hazırlayacaksanız kâğıt havlu ve yıkanabilir polar gibi malzemeleri tercih edebilirsiniz. Bu malzemelerinse 3 - 4 günde bir değişmesi ve/veya yıkanması gerekir.
Tırnakları sürekli olarak uzamaya devam edeceği için guinea piglerin tırnaklarının düzenli olarak kesilmesi gerekir. Uzmanlar tırnaklarının haftalık olarak kısaltılmasını öneriyorlar. Tırnaklar düz ve kısa olmalı, dostunuzun yürümesine engel olmamalıdır. Ayrıca, özellikle uzun tüylü olanlar düzenli olarak taranmalı ve fırçalanmalıdır.
Yüksek seslerden hoşlanmadıkları için dostunuzu tutarken onunla sakin bir ses tonuyla konuşmalı ve yavaş, nazik olmalısınız. Onları korkutmamak için, peşlerinden koşmamalısınız. Bir elinizi ön bacaklarının yakınındaki göğüs kafesini, diğer elinizi arka tarafını tutmak için kullanabilirsiniz. Daha sonra vücudunuza yakın tutarak hareket etmesini engelleyebilirsiniz. Guinea pigler kendilerini sesleriyle ifade eden canlılardır. Zamanla bu sesleri ayırt etmeyi siz de öğreneceksiniz. Onu tuttuğunuzda bir süre sonra sesi kesilmiyorsa herhangi bir yerini çok sıkı ya da onu rahatsız edecek şekilde tutmadığınızdan emin olmalısınız. Guinea piglerin tutulduklarında idrar ve dışkılarını yapabildikleri de bilinir.
Kafesinin dışındayken dostunuzu gözetim altında tutmanız, onun güvenliği için önemlidir. Ayrıca sağlıklı bir guinea pig enerjik olacağı, ses çıkaracağı ve iyi şekilde besleneceği için, diğer hastalık belirtilerinin yanı sıra davranışlarını da gözlemlemeyi ve herhangi bir değişiklikte veteriner hekiminizle iletişime geçmeyi ihmal etmemelisiniz.