Sultan papağanı, Kakadu papağan türlerine çok benzemekte ve özellikle tepesindeki tüyler nedeniyle de birbirine karıştırılmaktadır. Sultan papağanının, diğer papağandan farkı kuyruk şekli ve yanak lekesidir. Sultan papağanlarında kuyruk uzundur ve yanaklarında yanak yaması bulunmaktadır. Oysa kakadu papağanlarında kuyruk kısa ve kare şeklindedir.

Ilıman, kurak iklim kuşlarından olan sultan papağanı sıcağı sever. Ortam ısısının 15 – 16 derecenin altına düşmesi sultan papağanı için uygun değildir ve sorunlara yol açar. En uygun sıcaklık 20 – 25 derece aralığıdır. Yüksek sıcaklık çok fazla sorun olmasa da düşük sıcaklıklar kesinlikle sorun yaratır.

Sultan papağanı tek olursa insanlarla daha iyi bağ kurabilir ve sahibiyle arkadaş olabilir.

Doğal yaşam alanlarında sürüler halinde yaşayan sultan papağanı çok kolay iletişim kurabilen canlılardır. Kafes içerisinde tek veya çift olarak bakılabilir. Her ne kadar papağanların konuşması için tek olmaları gerektiği söylense de sultan papağanlarında durum farklıdır. Sultan papağanı tek olursa insanlarla daha iyi bağ kurabilir ve sahibiyle arkadaş olabilir. Çift olarak tutulduğunda insanlarla iletişimi daha az olacaktır. Bunun yanı sıra tek olarak bakılıp yeterli zamanı ayırmadığınız takdirde sultan papağanı strese girebilir, mutsuz olur hatta saldırganlık dahi yapabilir. Bu nedenle genellikle kafeste çift olarak bakılması tavsiye edilmektedir.

Genel olarak doğal yaşam alanlarında daha uzun yaşayan Sultan papağanları, maalesef kafes içerisinde çok daha kısa yaşamaktadırlar. Sultan papağanı ortalama olarak 12 – 15 yıl kadar yaşayabilmektedir. Eğer iyi bakım şartların sağlanacak olursa bu süre 20 – 25 yıla kadar çıkabilmektedir.

Sultan Papağanı Genel Özellikleri

• Sultan papağanı çok uzun süre uçabilen kuşlardır. Kafes içerisinde uzun süre tutulmaktan mutlu olmaz ve uçmak ister.
• Erkekleri konuşabilir ve ıslık çalar, ancak dişilerin konuşması çok nadir görülür, ıslık çalmaz, daha sessizdir.
• Erkek sultanlar gösteri yapmaktan hoşlanır, dişiler ise daha sakindir ama ısırabilir.
• Sultan papağanının sesi en çok merak edilen konulardan biridir. Erkekler kanarya gibi güzel bir ötüşe sahiptir, dişiler ise çığlık benzeri bir sese sahiptir ve ötmezler.
• Sultan papağanları meraklı ve oyuncu karaktere sahiptir, oyuncaklar ile ve insanlarla oyun oynamayı sever.
• İnsanlarla iletişimi çok iyidir, kalabalık ortamları çok sever.
• İsteklerini anlatma konusunda oldukça yeteneklidirler. Her istediğini sahibine, hareketleri ile kolaylıkla anlatır.
• İlgilenilmediği takdirde çok çabuk strese girebilir. Bu durum Sultan papağanı özellikleri arasında en önde gelen konudur. Sahibinin onunla ilgilenmemesi tüylerini yolmasına hatta sonu ölüme varan küslüklere neden olabilir.
• Bulunduğu ortamdan mutsuz olduğunda çığlıklar atarak bunu belli eder ve ortam düzelene kadarda bu durum devam eder.
• Sultan papağanları tek eşlidir. Geceleri dişi, gündüzleri ise erkek sultanlar kuluçkaya yatar. Aynı anda yuvaya girme olasılığı nedeniyle özellikle büyük boy sultan papağanı yuvalığı seçilmelidir.
• Sultan papağanları, 6 – 9  aylık olduktan sonra erginliğe erişir. Çiftleşmeye başlamaları için zaman geçmesi gerekebilir ve hemen çiftleşmeyebilirler. Birbirini kabul ettiklerinde ve çiftleşmeye başladıktan 12 – 15 gün sonra yumurtlama başlar. Genellikle 1 – 5 arası yumurta yapar. Ama daha az ve daha fazla sayıda da olabilmektedir.
• Yumurtaları beyaz, grimsi renktedir. Yumurtaların tümü dolu olmayabilir. Bir led ışık ile kontrol edilerek boş olanların alınması gereksiz yorulmanın da önüne geçmiş olur.
• Kuluçka süresi  18 – 20 gündür. Yavrular yumurtadan çıktıktan sonra 30 – 35 gün boyunca anne ve babaları tarafından beslenir ve 45 gün sonra yuvadan ayrılabilecek erişkinliğe ulaşır.
• Çiftleşme ve kuluçka sürecinde rahatsız edilmemelidir. Bundan hoşlanmaz ve kuluçka sürecini yarım bırakabilir.
• Uykusu gelen sultan papağanını rahatsız etmemelisiniz. Saldırganlaşabilir ve parmağınızı kaptırabilirsiniz.

Tepesindeki tüylerine bakarak sultan papağanının ruh halini anlayabilirsiniz. Tüyler yukarı doğru dik ise meraklı veya şaşkın ruh halindedir. Tepe tüyleri arkaya doğru yatık ise bir şeylerden korkmuş demektir. Eğer tepe tüyleri geriye yatık ve neredeyse kafasına yapışık gibi duruyorsa ve Sultan papağanının sesi tıslama benzeri sese benziyorsa, bu onun bir tehlike veya tehdit hissettiğini, kendini korumaya aldığını ve temkinli olduğunun göstergesidir. Kendini iyi hissettiğinde ise tepesindeki tüyler hafifçe arkaya doğru durur.

Sultan Papağanı Bakımı

Bakımı en kolay olan papağan türlerinden biridir. Aynı zamanda kafeste üretilmesi de oldukça kolay olan sultan papağanları, papatyayı andıran renkleri ile evlerde her zaman için neşe kaynağı olmayı başarmıştır. Bir sultan papağanı almaya karar verdiyseniz unutmamanız gereken şey, onunla zaman geçirmeniz gerektiğidir. Daima ilgi isteyen sultan papağanına gerekli ilgi ve zamanı ayırmadığınız takdirde strese girebileceğini unutmamalısınız.

Sultan papağanı bakımı sırasında diğer kuş türlerinde olduğu gibi gaga ve tırnak bakımı önemlidir. Papağanın tırnağı uzadığında kısaltmanız onun tüneğine rahat tutunabilmesi ve bir yere takılıp yaralanmasını önlemek açısından önemlidir. Ayrıca kuşunuzun kafesi içerisinde sürekli gaga taşı bulundurarak veya papağanlar için özel olarak üretilen doğal ponza taşı ve doğal ağaç dallarından yapılmış papağan oyuncaklarından alarak gagasını törpülemesine yardımcı olabilirsiniz.

Papağan malzemelerinin seçimi önemlidir. Gagası oldukça güçlü olan sultan papağanı için papağan yemliği seçerken, kolay kırılmayacak bir malzemeden yapılmış olmasına dikkat etmelisiniz.  Bu amaçla üretilen çelik papağan yemliği iyi bir seçim olacaktır.

Sultan papağanı bakımı için ihtiyacınız olan bir diğer malzeme ise papağan banyoluğudur. Kurak iklimlerde yaşayan sultan papağanları çok sık banyo yapmaz ama en azından haftada bir iki kez tüylerini ıslatma ihtiyacı vardır. Bu işlemi doğada su kenarlarında yapan sultan papağanı için, içine girebileceği derinlikte büyük bir banyoluk seçmelisiniz. Papağanınız banyodan çıktığında üşütmemesi için papağan kafesi rüzgar almayan bir konumda olmalıdır.

Sultan papağanı bakımında önemli olan konulardan biride uykudur. Sultan papağanı için geceleri kesintisiz 8 – 12 saat uyumak çok önemlidir. Bu nedenle bir kuş kafesi örtüsü kullanabilirsiniz, ayrıca kafesinin sessiz bir odada olmasına özen göstermelisiniz. Yeterli sürelerde uyumaması halinde, dinlenemez ve sağlığı bozulabilir.

Sultan papağanları çok düşük seslerde dahi uyanık kalırlar bu nedenle, kafes örtüsü kullanıyor olsanız dahi kafesin bulunduğu oda aktif bir oda ise onun için küçük bir uyku kafesi almanızı ve geceleri yeterli dinlenebilmesi için bu kafesi sessiz bir odaya koymanızı tavsiye ederiz.

Sultan papağanı bakımı sırasında dikkat etmeniz gereken önemli konulardan birisi de tüm papağan türlerinin bakımında olduğu gibi çinko, kurşun ve teflon malzemelerinizi evden uzaklaştırmak olmalıdır. Çünkü bu tür ürünler papağanlar için zehirlidir ve ölümcül sonuçlar yaratabileceğinden kullanımları sırasında dikkat edilmelidir.

Kafesin temizliği ve kuşunuzun yaşam alanının hijyeni önemlidir. Didiklemeyi çok sevmek Sultan papağanı özellikleri arasında en dikkat çeken konulardan bir tanesidir. Buldukları her şeyi hatta dışkılarını dahi didikleyebilirler. Bu nedenle kafesin temizliğinin günlük olarak yapılması önemlidir. Yemlik, suluk ve kafes tepsisinin günlük temizliğinin dışında haftada bir kez tüm kafesin temizliğinin yapılması kuşunuzun uzun ve sağlıklı bir yaşam sürebilmesi için önemlidir. Kafesin temizliğini yaparken kuşunuzu mutlaka dışarı almalısınız. Kuş kafes dezenfektanı veya sulandırılmış çamaşır suyu kullanarak kafesi temizleyebilirsiniz. Çamaşır suyu sultan papağanı için toksik (zehirli) etkilidir. Kuşunuzu tekrar kafese koymadan önce kafesin iyice durulandığından emin olmalısınız.

Haftalık yapacağınız kafes temizliği sırasında mutlaka kafes içerisindeki papağan oyuncakları ve aksesuarları kontrol etmelisiniz. Kafeste ona zarar verebilecek hasar görmüş, parçalanmış oyuncak ve malzemeler varsa uzaklaştırmalısınız. Meraklı ve didikleyici olan sultanlar güçlü gagaları ile oyuncaklarını, yemliklerini kolayca parçalayabilir. Oluşan keskin kenarlar Sultan papağanına zarar verebileceğinden kafesten uzaklaştırılmalıdır.

Kafese yeni bir oyuncak koyacağınız zaman ise doğrudan kafes içerisine asmak yerine kafes dışında bir yere asarak tepkisini izlemeli ve emin olduktan sonra kafes içerisine asmalısınız.

Sultan papağanı bakımında önemli olan bir konuda kanat tüylerinin kısaltılmasıdır. Uçmayı çok sevdikleri için kolayca kaçabilen bu türün önlem amaçlı olarak uçuş tüylerinin uzman biri tarafından kısaltılması gerekebilir. Bu işlem her ne kadar hoş görünmese de ev bakımına alışmış olan kuşunuzun, bulunduğunuz bölgeye de bağlı olarak doğada çok fazla şansı olmayabileceğini bilmelisiniz. Ancak yine de uçmayı çok seven kuşunuz için bu işlemi yapmak istemiyorsanız, pencere ve balkon kapılarına mutlaka sineklik taktırmalısınız.

Sultan Papağanı Hastalıkları ve Önemli Sağlık Sorunları

Sağlıklı bir sultan papağanı hareketlidir, gün boyu uyanık kalır. Gözler canlı ve göz kenarları kuru görünümlü, gaga parlak ve düzgün, burun delikleri kurudur. Düzenli olarak yemini yer, tüyler parlak ve düzdür.

Sultan papağanı eğer hareketsiz ise ve kafes tabanında duruyorsa, burun delikleri çevresinde topaklaşma benzeri pislik varsa, soluk alıp verirken zorlanıyor veya öksürüyorsa, tüylerini kabarttıysa, yem yemiyorsa, gözler kızarık ve kenarları ıslaksa, dışkısı renksiz ve sulu ise, göz veya burunda akıntı varsa, uyumadığı halde tek ayak üzerinde duruyorsa kesinlikle hasta demektir. Vakit geçirmeden profesyonel bir yardım almayı düşünmelisiniz.

Peki Sultan papağanlarında sıklıkla görülen sağlık sorunları hangileridir?

Solum Yolu Problemleri

Sultan papağanları solunum yolları problemlerine yatkındır. Her türlü dumandan çok çabuk etkilenirler ve ölümle sonuçlanabilen ciddi sorunlar yaşanabilir. Kesinlikle sigara dumanından uzak tutulmalıdır. Ayrıca teflon tencerelerin yaydığı dumanlar papağanlar için toksik (zehirli) olduğu için öldürücüdür.

Sultan papağanının günde birkaç kez hapşırması çok normaldir, bunu solunum yollarını tozlardan arındırmak için yapar. Ancak bu sayı birkaç kezden daha fazla olursa mutlaka kontrol edilmelidir.

Öksürük, hapşırma, soluk alıp vermede zorlanma, burun ve göz akıntısı gibi bir belirti gördüğünüzde mutlaka profesyonel bir yardım almalısınız. Kuyruğunu sürekli yukarı aşağı hareket ettirmesi solunum güçlüğü çektiğinin belirtisidir. Dikkatlice gözlemlemeli ve gerektiğinde yardım almalısınız.

Tüy Yolma

Sultan papağanlarında stres ve buna bağlı tüy yolma sık karşılaşılan sorunlardandır. Bir gün dahi sahibinin onunla ilgilenmemesi sultan papağanının strese girmesine neden olabilir. Stres faktörünün tespit edilip ortadan kaldırılması ile sorun giderilir. Bunun yanı sıra parazit ve akarlar nedeniyle tüy yolma olabilir. Bu nedenle dış parazitler yönünden sıklıkla kontrol edilmelidir.

Karaciğer Yağlanması

Genellikle dengesiz beslenmeye bağlı olarak şekillenen bir durumdur. Kilo artışı, fazla hareket etmeme gibi nedenler sorunun oluşumunda etkindir. Bu durumdaki Sultan papağanları için Ay çekirdeği gibi yağlı tohumların diyetten çıkarılması veya azaltılması gerekebilir.

Obezite

Bu sorun karaciğer yağlanması ile birlikte gelişen bir durumdur. Beslenmesi düzenlenerek, yağlı tohumlar yerine çimlendirilmiş tohumlar verilerek kilo ve yağlanma sorunu giderilmelidir.

Mineral ve Vitamin Yetmezliği

Sultan papağanlarında, yanlış ve yetersiz beslenme veya aşırı yumurtlama gibi nedenlerle A vitamini, D vitamini ve kalsiyum yetmezliği sık karşılaşılan bir durumdur. Önlem için kafeste sürekli olarak kalamar kemiği veya kalsiyum içeren mineral bloğu bulundurulması, beta karotenler bakımından zengin olan yeşil, kırmızı ve turuncu sebzeler ile beslenmesi gerekir. Buna rağmen ihtiyacın karşılanamadığı durumlarda yem veya su içerisine konularak vitamin ve mineral takviyesi yapılmalıdır. Daha doğal yöntemler tercih edilecekse Nijer tohumu, Kolza tohumu gibi besleyici değerleri yüksek besinler verilerek ihtiyaçları karşılanmaya çalışılabilir.

Yumurta Problemleri

Yumurta ve yumurtlama problemleri, tüm kuşlarda olduğu gibi dişi sultanlarda da sık görülen önemli bir sorundur. Yumurtanın kanalda kalması, aşırı yumurtlama, yumuşak kabuk sorunu, yumurta kanal prolapsusu ve yumurta peritoniti gibi sorunlar yaşanabilir. Mutlaka profesyonel yardım almanız gerekir.

Deri Problemleri

Sultan papağanlarında da tüm papağan türlerinde olduğu gibi deri tümürleri görülebilir. Özellikle kanat tümörleri çok görülür. Tümörün durumuna göre operasyon ile alınabilir veya kanat amputasyonu gerekebilir. Ayrıca sultan papağanında xantoma (ksantoma) denilen deri problemi de sık görülür. Deride çukur bir görünüm oluşur. Nedeni tam bilinmemekle birlikte aşırı yağlı beslenmenin etkin olduğu düşünülmektedir.

Sultan Papağanı Türleri

Sultan papağanı türleri aslında renk mutasyonları sonucu ortaya çıkmıştır. Farklı tüy yapısına bağlı olarak gelişen türlerin zaman içerisinde özellikleri korunarak ve tür olarak kabul edilmesiyle şekillenmiştir. Peki, yaygın bilinen sultan papağanı türleri hangileridir?

Lutino Sultan Papağanı

Lutino sultanlar tercih edilen ve beğenilen Sultan papağanı türlerindendir. Genellikle tek renkte ve bu rengin açıklı koyulu varyasyonlarında olabilir. Yaygın olarak beyaz, sarı, sarı-beyaz, açık sarı – koyu sarı şeklindedir. Beyaz olanlarının sadece yüzleri sarı olabileceği gibi kanatları sarı lekeli olanları da görülmektedir. En yaygın görülen sultan papağanı türüdür. Göz rengi kırmızı olan lutinoya rastlanır ancak yaşı ilerledikçe göz rengi koyulaşır.

Pearl (İnci) Sultan Papağanı

Sultan papağanları içerisinde en farklı olanıdır. Diğer Sultan papağanı türlerinde olmayan farklı bir renk genine sahiptir ve bu yüzden inci sultanların tüyleri iki renklidir. Tüyler dip kısımlarda koyu renkli iken uca doğru beyaz veya açık renktedir. Farklı renk varyasyonlarında olabilen ve pek çok renkte görülebilen inci sultanların tümünde ortak özellik kanat ve sırt tüylerinin kırçıllı olmasıdır. Bu özellik dişilerde çok belirgindir.

Göğüs tüyleri düz veya kırçıllı, kuyruk tüyleri de düz renkli veya çizgili olabilmektedir. Tüyleri tarçın, sarı veya gri renklerde olabilir. Vücudun her yerine yayılmış beyaz renkte benekli bir görünümü vardır. İnci Sultan Papağanlarında yanak yamaları belirgindir, erkek olanları yüzleri sarı ve daha açık renktedir.

Pied (Alaca) Sultan Papağanı

Sultan papağanının sık rastlanılan renk mutasyonlarından biridir. Pek çok renkte olabilirler. Sık rastlanılanları sarı ve tarçın renkli alaca sultandır. Vücudunda yaygın halde ve değişik büyüklükte renk yamaları bulunabilir. Ayrıca gövdesi düz renkte olan ve sadece kanatlar üzerinde kırçıllar veya büyük parça lekeler olanları da vardır. Bu renk varyasyonlarının yanı sıra tüm vücudu kırçıllı görünüme sahip olan alaca renkli sultan papağanları da olabilirler. Alaca sultan papağanlarının renk yaması vardır. Bu yüzden dişi ile erkeğini birbirinden ayırt etmek çok zordur.

Grey (Gri) Sultan Papağanı

Normal gri Sultan papağanı olarak da adlandırılır. Bunun nedeni ise Cinnamon Sultan papağanları ile çok benzer olmasıdır. Çünkü tarçın (cinnamon) sultanlarda kahvemsi renkte tüy varyasyonları görülebildiğinden karıştırılmaktadır.

Normal gri sultanların gövde, kanatlar, kuyrukta yaygın ana renk gridir. Kanatlarda beyazlıklar olabilir. Bazı mutasyonların da kanat kenarlarında beyaz bant şeklinde tüyler bulunabilir. Baş bölgesi beyaz veya sarı renkte olabilmektedir. Turuncu yanak yaması bulunur, dişi ve erkeklerde yüz rengi farklıdır. Erkeklerin yüzleri daha parlak sarı iken, dişiler çok açık soluk sarı renkte olabilir. Gri sultan papağanlarının kanatlarının altından kuyruğa kadar uzanan sarı bant şeklinde tüyler ve yatay çizgileri bulunmaktadır.

Albino Sultan Papağanı

Albino sultan papağanı en nadir görülen sultan papağanı türüdür. Vücudunun tümü beyaz renklidir ve turuncu yanak yaması bulunmaz. Göz rengi siyah veya kırmızı olabilmektedir. Tüylere renk veren melanin eksikliğine bağlı olarak şekillenir ve tüylerde hiç renk olmaz. Bu nedenle Albino Sultanlarda cinsiyet ayrımını erken dönemlerde yapmak neredeyse imkansızdır. Cinsiyetleri ancak erişkin hale gelip ötüş sesleri farklılaştığında anlaşılabilir.

White Face (Beyaz Yüz) Sultan Papağanı

Bu tür sultan papağanları adından da anlaşıldığı gibi yüzleri beyazdır ve turuncu yanak yamaları yoktur. Renkleri gri ve gri arası tondadır. Genellikle kanat kenarlarında bant şeklinde beyazlık bulunmaktadır. Albino dışında yanak yaması olmayan tek Sultan papağanı türüdür. Tepe tüyleri beyaz ve gri olabilmektedir. Beyaz tüylerin çoğunlukta, gri tüylerin ise yamalar şeklinde olduğu renk varyasyonları da görülebilmektedir.

Silver (Gümüş) Sultan Papağanı

Gümüş sultan papağanı gri sultan papağanının renk mutasyonudur. Nadir olanı ise beyaz yüzlü gümüş sultandır. Bu tür gri ve albino çiftleşmesi ile oluşur ancak nadirdir.

Gümüş sultanların baş kısımları genellikle sarıdır. Yanak yamaları vardır ancak diğer türlere göre daha soluktur. Gövdedeki gri renk ise oldukça açık renktedir. Ayakları ve gagası pembedir, leke veya koyuluk bulunmaz. Nadir görülen beyaz yüzlü Silver Sultanda yanak lekesi olmaz.

Silver sultan papağanının kanat kenarlarında genellikle bant şeklinde beyazlık vardır. Dişilerinde ise kanat tüyleri altında sarı bant şeklinde tüyler bulunur.

Cinnamon (Tarçın) Sultan Papağanı

Tarçın olanlar Gri Sultana çok benzer. Farklı olarak gri olan tüylerin yerinde daha açık ve kahvemsi renk tüyler bulunur. Bu türde tüylere renk veren melanin eksikliği sonucu oluşan bir varyasyondur. Normal gri Sultandan gaga ve ayaklarının daha açık renkte olması ile ayrılır. Bazen gaga ve ayaklarında koyu renkte lekeler olabilir.

Cinnamon Sultanların turuncu yanak yaması vardır. Yanak yaması erkeklerde daha parlak olup, dişilerde daha soluktur. Erkeklerin yüzleri sarı, dişilerin ise daha grimsi – kahve renktedir. Kanat kenarlarında beyaz renkte bant halinde tüyler bulunur. Farklı renk mutasyonların da kanat kenarları daha açık renkte ve yine bant şeklindedir. Dişi tarçın Sultan papağanlarında kuyruk altında beyaz, sarı çizgi şeklinde tüyler olabilir.

Tarçın sultan papağanının farklı renk mutasyonları da olabilmektedir. Bunlardan en popüler olanı Cinnamon Pearl yani İnci Tarçın Sultandır. Kahvemsi renk üzerinde beyaz lekeleri ile çok keyifli bir görüntüsü vardır.